خاطره نویسی و ۸ ویژگی مهم آن

از سری مقالات قالب‌های نوشتاری

آیا فکر می‌کردید که خاطره نویسی هم یکی از انواع قالب‌های نوشتاری باشد؟

منهم مثل شما قبلا تصور می کردم خاطره نویسی یک نوشتار شخصی است. و هرنویسنده ی آماتور یا حرفه‌ای که مبادرت به نوشتن خاطراتش کند در واقع می خواهد آنها را برای خودش ثبت کند و یا حداکثر برای نزدیکانش، که در آینده آن را بخوانند و آه بکشند و یا در نهایت تجارب و عبرت‌های آن را به یاد بیاورند. و یا از آن تجارب در نوشتن مطلبی دیگر استفاده کنند.

خود من این موارد را نهایت استفاده از خاطره نویسی می دانستم.

اما امروزه خاطره نویسی یکی از قالب‌های رایج و حتی مورد توجه خوانندگان است. وقتی من داستانی را در یک شبکه‌ی اجتماعی دنبال می‌کردم به خاطر دارم که نویسنده ی آن تاکید می کرد این داستان واقعی است و خیلی از خوانندگان، آن داستان را به دلیل واقعی بودن می‌خواندند و دنبال می‌کردند.

بهرحال سلایق متفاوت است و خیلی از آدم ها ترجیح می دهند بجای ساخته های ذهنی یک نویسنده، وقایع واقعی و رخ‌داده در جهان را مطالعه کنند و در واقع با چنین نوشته‌هایی بیشتر ارتباط برقرار می کنند.

قالب خاطره نویسی با پشتوانه ی واقعیت، امروزه طرفداران زیادی دارد.

درست است که یک آدم مشهور، یک نویسنده ی مطرح، یک سیاستمدار و یا هر آدم دیگری که زندگی اجتماعی مهم و قابل طرحی داشته خاطره‌هایش می‌تواند نه تنها مورد توجه قرار گیرد بلکه دارای نکات و تجارب زیادی باشد،‌ اما به نظرمن زندگی همه ی انسانها به همان اندازه حاوی نکات و تجارب هست، به شرطی که دیده شود.

در بین کتابهای موجود، خاطره‌های زیادی را می‌توان پیدا کرد کافی است آدرس یک انتشاراتی را جستجو کنید و بعد به قسمت خاطرات بروید.

پس اگر این قالب نوشتاری را دوست دارید بی‌تامل دست بکار شوید و خاطرات خودتان را بنویسید. حتما کسی هست که از خواندن آنها لذت ببرد.

فوايد خاطره نویسی

به نظر شما آيا خاطره نويسي صرفاً به قصد تفنن و سرگرمي است؟ آيا ارزش خاطره فقط در يادآوري گذشته و لذت بردن يا ناراحت شدن از آن محدود مي‌شود؟
به نظر شما نوشتن خاطره چه فايده‌هايي دارد؟
نوشتن خاطره فايده‌هاي زيادي دارد كه شما احتمالاً به چند مورد آن اشاره كرده‌ايد. ما نيز تعدادي از اين فوايد را بر مي‌شماريم.
1. ثبت بهترين لحظه‌هاي زندگي
احتمالاً براي شما پيش آمده است كه به علت بي‌حوصلگي، فراموشي يا علل ديگر، برخي از حوادث مهم زندگي‌تان را ثبت نكرده‌ايد و آنها را فقط به ذهن خود سپرده‌ايد؛ بي خبر از اين كه ذهن ما به سبب اطلاعات تازه‌اي كه هر روز به آن مي‌دهيم، به طور خودكار برخي از اطلاعات قبلي را پاك مي‌كند. به همين دليل بسياري از اين حوادث تلخ و شيرين را كه مي‌تواند منشأ آثار زيادي در زندگيمان باشد، از ياد مي‌بريم. با نوشتن خاطره‌ها مي‌توان لحظه‌هاي تلخ و شيرين زندگي را ثبت كرد.

2. ثبت مسائل مهم اجتماعي براي آيندگان
خاطراتي كه در هر دوره و زمان نوشته مي‌شوند، مي‌توانند وضعيت فرهنگي، اجتماعي و … آن دوره را تا حدي براي آيندگان روشن سازند؛ چنانكه امروزه بسياري از مسائل و وقايع سال‌هاي گذشته، مانند انقلاب، جنگ و وضعيت اسرا، از روي خاطرات رزمندگان و آزادگان شناخته مي‌شود.

3. بهره‌گيري از تجربه
به وسيله خواندن هر خاطره مي‌توان از تجربيات نهفته در بطن آن استفاده كرد و آنها را در زندگي روزمره به كار گرفت. مثلاً اگر در خاطره‌اي خوانديم كه رزمنده‌اي ناآشنا با مين، به شيئي كه در خاك بوده، دست زده و آن شيء منفجر شده است، ديگر هنگام بازديد از مناطق جنگي، به اشياي ناآشنا دست نمي‌زنيم.

4. افزايش قدرت ديدن و شنيدن
شخصي كه تلاش مي‌كند خاطره بنويسد، بايد اين توانايي را داشته باشد كه بيشتر و دقيقتر از بقيه ببيند و بشنود تا بتواند خاطره را به گونه‌اي بنويسد كه مخاطب آن احساس كند كه خود، در آن فضا قرار گرفته است.

5. افزايش مهارت در نوشتن
خاطره‌ نويسي علاوه بر ويژگي‌هاي گفته شده، داراي اين خاصيت فرعي نيز هست كه به رشد، پيشرفت و افزايش توانايي انسان در نوشتن كمك مي‌كند و از اين نظر، نويسندة خاطره گامي به سوي نويسنده شدن برمي‌دارد.

اگر دست به قلم شدید برای آنکه خاطرات شما در قالبی بهتر نوشته شود به نکات زیر توجه کنید:

ویژگي های ساختاری خاطره نویسی

یک خاطره‌نویسی خوب ویژگیهای زیر را دارد:

1. صمیمت زبان در خاطره نویسی:

یك خاطره باید طوری نوشته شده باشد كه خواننده احساس كند نویسنده به آنچه می‌نویسد معتقد است و دروغ نمی‌گوید: همان طور كه شما اتفاق مهمی را برای دوستتان تعریف می‌كنید و از هیچ محدودیتی در این تعریف رنج نمی‌برید، بهتر است خاطره خود را نیز بی‌هیچ تكلفی و به گونه‌ای صمیمانه، بر كاغذ بیاورید. اما این نكته را نیز در نظر داشته باشید كه:

بیان صمیمی و نبود محدودیت، به معنی بی توجهی به قواعد نگارش، عفت كلام و حرمت قلم نیست.

2. نثر خودمانی:

خاطره‌ نویس، اجباری در رعایت كامل اركان جمله ندارد و می‌تواند آنها را به صورت دلخواه و متناسب با نوع بیان به كار ببرد.این نكته را نیز مورد توجه قرار دهید كه خاطره‌ نویس با توجه به تعریف زبان گفتاری و نوشتاری، بهتر است كه از نوشتن كلمات به صورت شكسته پرهیز كند. برای مثال، به جای «خانه»‌ ننویسد «خونه»، یا به جای «برویم» ننویسد «بریم».

3. برجستگی حوادث در خاطره نویسی:

مهم‌ترین ویژگی ساختاری خاطره نویسی، برجسته بودن و برجسته ساختن حوادث در خلق و نگارش خاطره است. به عبارت دیگر، معمولاً واقعه‌ای را می‌توانیم به عنوان خاطره مطرح سازیم كه اولاً برایمان اتفاق افتاده باشد؛ ثانیاً در آن، حادثه‌ای وجود داشته باشد و به قولی زیر بنای خاطره، تغییر در حالت تعادل و روزمرگی باشد، مثلاً اتفاقی نادر وجود داشته باشد كه ممكن است فقط یك بار روی دهد.

…

4. واقع گرایی در خاطره نویسی:

خاطره نویسی صورتی از نوشتن است كه در‌ آن، خیال پردازی و ذهنیت گرایی نقش اساسی ندارد و نویسنده فقط حادثه‌ای واقعی را كه برای او پیش آمده و در او اثر گذاشته است، بدون كم و كاست بیان می‌كند.این ویژگی بدان معنا نیست كه خاطره نویس نمی‌تواند ذهنیات خود را در خلال خاطره مطرح كند، بلكه مقصود این است كه بهتر است خاطره‌ای خیالی و غیر واقعی ننویسد چرا كه بدین ترتیب نوشته‌اش بیشتر شبیه داستان خواهد بود تا خاطره.

5. مشخص بودن زمان و مكان در خاطره نویسی:

در یك خاطره، به خصوص خاطرة تاریخی، بهتر است مكان و زمان مشخص باشد تا به این نحو، وضعیت اجتماعی آن دوره نیز تا حدی برای آیندگان روشن شود.

6. روانی و روشنی در خاطره نویسی:

نویسندة خاطره از آن جا كه قصد ندارد فنون نگارشی و صنایع ادبی را در خاطره‌اش نمایش دهد، بهتر است خاطره را به گونه‌ای بنویسد كه مخاطب به سادگی آن را بفهمد و در این مورد به زحمت نیفتد. او می‌تواند با ساده نوشتن و پرهیز از پیچاندن موضوع، خاطره را قابل فهم‌تر و اثر گذارتر نماید؛ حال آن كه یك داستان نویس به سادگی می‌تواند داستانش را گنگ، مبهم و پیچیده بنویسد و حتی همین پیچیده نویسی سبب اعتبار یا زیبایی كار او شود.

7. داشتن ابتدا و انتها:

نویسندة خاطره بهتر است كه خاطراتش را از جایی مشخص كه معمولاً شروع حادثة خاطره است، آغاز كند و هیچ یك از موضوعات مربوط به آن خاطره را از قلم نیندازد تا از به وجود آمدن سؤال‌های متعدد در ذهن خواننده جلوگیری نماید یا پاسخ آنها را بدهد.

نویسنده همچنین نباید خاطره را بدون رسیدن به نقطة پایانی و انتهای عقلانی رها سازد، مگر آن كه از این كار مقصود خاصی داشته باشد..

8. خلاصه بودن:

در مدت زمانی كه حادثة اصلی یك خاطره اتفاق می‌افتد، ممكن است چندین حادثه فرعی دیگر نیز روی دهد

خاطره فقط قسمتی از محدودة زمانی را در برمی‌گیرد كه در آن اتفاق برجسته یا حادثة خاصی روی داده باشد یا فكری جذاب در زمانی محدود به ذهن انسان خطور كرده باشد

خاطره نویسی به سبک مدرن( در شبکه‌های مجازی)

در چند سال اخیر هر فرد با ورود به شبکه مجازی و ساخت حساب کاربری، توانسته با انتشار عکس، فیلم و مشخصات خود به نوعی خاطره نویسی انجام دهد.

اما هر کاری آداب و رسومی دارد، هر شخص نمیتواند هر اطلاعات و عکس و فیلمی که دلش میخواهد منتشر کند.

تفاوتی که سبک مدرن با سبک سنتی دارد این است که در سبک مدرن خاطره شما تنها با توجه به افرادی که شما را دنبال میکنند و یا میخواهند شما را دنبال کنند، دیده میشود ولی در سبک سنتی مخاطب محوری وجود ندارد یعنی هرکس که بخواهد میتواند نوشته شما را بخواند.

در مقاله‌ی ناداستان چیست هم اشاره‌ای گذرا به خاطره نویسی و زندگی نامه نویسی شده که در لینک زیر می توانید آن را بخوانید:

ناداستان چیست؟ ( بهمراه لیست 20 نوع ناداستان)