روزه‌ی سکوت

روزه‌ی سکوت چیست؟ و آیا از نظر اسلام جایز است.

خداوند به مریم گفت:” بگو من براى خداوند رحمان روزه‌‏اى نذر کرده‏ام بنا بر این امروز با هیچ انسانى هیچ سخن نمی ‏گویم” ( آیه 26 بقره)

ظاهر آیات فوق نشان می ‏دهد که مریم(س) به خاطر مصلحتى مامور به سکوت بود و به فرمان خدا از سخن گفتن در این مدت خاص خوددارى می ‌کرد تا نوزادش عیسى، لب به سخن بگشاید و از پاکى او دفاع کند که این از هر جهت مؤثرتر بود. اما از تعبیر آیه چنین برمی آید که نذر سکوت براى آن قوم و جمعیت، کار شناخته شده‏‌اى بود، به همین دلیل این کار را بر او ایراد نگرفتند. ولى این نوع روزه در شرع اسلام، مشروع نیست. البته یکى از آداب روزه کامل در اسلام آن است که انسان به هنگام روزه گرفتن زبان خود را از آلودگى به گناه و مکروهات حفظ کند، و همچنین چشم خود را از هر گونه آلودگى برگیرد.

روزه سکوت به این معنا است که علاوه بر اموری که باعث بطلان روزه می شود، سکوت نیز به آن اضافه شود، به طوری که اگر کلامی بگوید، روزه اش باطل شود. اگر شخص به این مطلب، به عنوان حکمی از احکام اسلام ملتزم شود، بدعت در دین ایجاد کرده است که قطعاً مرتکب حرام شده است.

لذا در حرمت این حکم، بین فقهاء اجماع است و روایات متعددی در این باره نیز رسیده، از جمله آنکه، امام سجاد(ع) می فرماید: صوم الصمت حرام‏؛ روزه سکوت حرام است. امام صادق(ع) از قول پیامبر(ص) نیز می فرمایند: لا صمت یوما الى اللیل‏؛ روزه سکوت جایز نیست.

البته اگر سکوت را قید روزه قرار ندهد، گرچه سکوت نماید ایرادی ندارد. بلکه حتی اگر به هنگام نیت روزه تصمیم بر سکوت داشته باشد نیز اشکال ندارد، مادامی که سخن گفتن را  مبطل روزه نگرفته و ترک کلام را قید و شرط روزه قرار نداده باشد اشکالی در روزه ی او نیست.

پوشیده نیست که در دین اسلام که روزه یکی از فروع آن به شمار می‌آید، زبان نگشودن به زشتی‌هایی نظیر دروغ، غیبت، تهمت، فحاشی، سخن‏ چینی و سخنان کفرآلود، واجب است و آلودن زبان به آن حرام است. لیکن به قصد روزه ترک نمودن تکلم اعم از مباح و حرام، مقوله دیگری است که در تعارض با آن نیست.

حاصل آن که:

1- روزه سکوت در صورتی که ترک کلام جزء نیّت روزه باشد؛ بدین گونه که شخص، در نیّت خود سکوت را از قیود روزه خود قرار دهد، بدعت و حرام است؛ خواه مدت سکوت همه روز باشد یا بخشی از آن.

2- سکوت اختیار کردن در طول روز بدون نیّت روزه اشکالی ندارد، و همین معناست که امروزه در ادبیات سیاسی از آن به روزه سکوت تعبیر می‌شود.

حرام بودن روزه ی سکوت به این دلیل است که:

این عبادت مخصوص شرایع دینی قبلی بوده و منسوخ است. در دین اسلام اصل بر آسانی اعمال نسبت به آن ادیان است. و احکامی که دشوار بوده و یا ثمری ندارد پس از آمدن اسلام منسوخ شده. مثلا روزه‌ که ترک خوراک و نوشیدن و گاه صحبت کردن بوده، آنهم به مدت طولانی بیست و چهارساعته و یا حتی بیشتر، تبدیل به روزه ای از طلوع تا غروب خورشید شده است.

اعمال شرعی باید همانطور که خدا از ما می‌خواهد اجرا شود. این اعمال برای ساخته شدن شخصیت ما از طرف پروردگاری که خالق ماست و ما را بهتر از خودمان می‌شناسد، وضع می‌شود. پس باید به همان شکلی که او می‌خواهد انجام شود و اگر اضافه برآن عملی انجام شود، نه تنها ارزشی ندارد بلکه به عنوان بدعت در دین، مذموم و نکوهیده است.

روزه‌ی سکوت اگرچه ممکن است به نظر با بحث کتاب، همسان و هم‌هدف باشد، ولی بی‌شک از اعمالی است که سختی و زیان در آن وجود دارد. وقتی نیت به انجام کاری گرفته شود، بخصوص نیت شرعی، آن کار باید بطور کامل و درست انجام شود. مثل روزه‌ی ماه رمضان که مجموعه‌ای از نباید هاست.

اگر صحبت نکردن و سکوت هم به این روزه اضافه شود، بسیار شاق و مشکل می شود.

البته که همانطور که گفتیم سکوت بدون نیت، و در زمان‌هایی که ایجاد حرج و سختی نکند، نه تنها مذموم نیست که مورد تاکید هم هست.